Ağız Kuruluğu Nedir? Ağız Kuruluğu Neden Olur?

Ağzımızı temizlemek, nemlendirmek ve yiyecekleri sindirmek için hepimizin tükürüğe ihtiyacı vardır. Ancak ağzımızda bulunan tükürük bezleri ağzımızı ıslak tutmak için yeteri kadar tükürük üretmediği zaman ağız kuruluğu meydana gelebilir. Genellikle yaşlanma probleminden, belirli ilaçların yan etkisinden veya kanser hastası biri için radyasyon tedavisinin sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Neyse ki diğer adı kserostomi olan ağız kuruluğunun tedavisi bulunmaktadır. Diğer yandan bu rahatsızlık, birden fazla soruna yol açabilir. Örneğin genel vücut sağlığınızı ya da doğrudan dişleriniz ve diş etlerinizin sağlığını tehdit edebilir. Bunların yanı sıra yemekten aldığınız zevk ve iştah yoğunluğunuzda da büyük etkisi görülmektedir.

İçindekiler

Ağız Kuruluğu Nedir?

Ağız kuruluğu kişilerin bu konudaki fizik muayene bulguları ile gerçekleştirilebilen klinik bir tanıdır. Çeşitli tanı araçları ile insanlardaki tükürük salgısındaki azalma gözle görülebilir bir şekilde ortaya konabilir. Bu tanılarda kendi aralarında ayrılır:

Siyalometri

Normal akış hızı bezlerinin tükürük salgısı tarafından uyarıldığı zamanlarda tükürük salgısının dakikada 1.5-2 ml civarında olduğu görülür. Dinlenme halinde ise dakikada 0.3-0.4 ml yaklaşık olarak tespit edilir. Hiposalivasyon bezlerinin uyarılması halinde bile salgı hızının dakikada 0.5-0.7 ml’i geçmediği bilinmektedir. Bu tetkik için sitrik asit kullanılır. Bu sit ile salgılar hemen kanalın ağız içinde açılma noktasında birleşir.

Siyalografi

Tükürük kanallarının ve bezinin radyolojik olarak görüntülenmesine siyalografi tekniği denir. Özel olarak tükürük bezi taşı ya da kitlerinden endişe edildiğinde siyalografi tetkikti uygulanır.

Biyopsi

Biyopsi, tükürük bezlerinden küçük bir örnek bezi alma olayıdır. Bu yönteme Sjögren sendromu ya da kanser olduğu düşünülen durumlarda ihtiyaç duyulur.

Ağız Kuruluğuna Ne İyi Gelir?

Ağız kuruluğu tedavi edilebilir genellikle geçici olan bir sağlık sorunudur. Peki ağız kuruluğuna ne iyi gelir? Bu sağlık sorununu yaşayan kişilerin hekimlerin önerisi ve bilgisi dahilinde yapacağı birçok uygulama bu sorunu geçirebilir. Bu uygulamalardan bazıları şu şekildedir:

Alkol içeren içeceklerden uzak durma
Kafein bulunan içecekleri kullanmama
Tütün ürünlerinin kullanımını sonlandırma
Aşırı ağız kuruluğu durumunda sakız çiğneme (şekersiz)
Gün içerisinde kullanılan şeker ve tuz miktarını azaltma
Sürekli bir şekilde su yudumlama
Tükürük salgısını engellemeyecek diş macunu veya gargara kullanma

Diş fırçalama ve diş ipi kullanmak, ağız sağlığının korunmasına yardımcı olduğu kadar ağızda kuruluğa da iyi gelen yöntemler arasında bulunmaktadır.

Gece Ağız Kuruluğu Neden Olur?

Ağızda kuruluk şikâyeti bazı insanlarda akşam vakitlerinde meydana gelir. Bu şikâyetin birden fazla gece boyunca tekrar etmesi de durumun artık müdahale gerektirdiğinin işareti olabilir. Gece ağız kuruluğu, tedavi olunmadığı ve dikkat edilmediği durumlarda konuşma ve beslenme eylemlerini olumsuz yönde etkileyebilir. Normal ağız kuruluğu gibi gece ağız kuruluğu da tükürük bezlerinin yeterli oranda çalışmaması ya da fazla tütün ürünleri kullanımı gibi sebeplerden oluşabilir. Gece meydana gelen ağız kuruluğu için hekimler tarafından önerilen tedavi yöntemleri ise şu şekilde olmaktadır:

Yatağın baş ucunda bir bardak su bırakılması ve gece aşırı ağız kuruluğu yaşandığında içilmesi
Yatak odasını nemlendirmek için cihazlar konulması
Akşam vakitlerinde aşırı tatlı ve tuzlu gıdaların kullanılmaması
Uyumadan önce burundan nefes alıp vermeye dikkat edilmesi
Kullanılan gargara solüsyonunda alkol olmadığı konusunda dikkat edilmesi

Eğer bu yöntemleri uyguladığınız takdirde sorun hala geçmiyorsa, sağlık kuruluşlarında bulunan uzman hekimlere gitmeniz gerekmektedir. Ayrıca ağız kuruluğu dişlerde sararmaya ve diş taşı oluşumuna neden olabilir. Bu yüzden diş beyazlatma veya diş taşı temizliği tedavilerine ihtiyaç duyulabilir.

Ağız Kuruluğu Belirtileri Nelerdir?

Ağız kuruluğu yaşayanlarda görülen semptomlar, genellikle bilinen ortak bulgulardır. Konuşma ve tat alabilme özelliklerinin kısmen yapılabilmesi, çiğneme, yutma, konuşma eylemlerinin yerine getirilememesi aşırı kurulukla beraber oluşabilecek şikayetler arasında bulunmaktadır. Üstelik ağız içindeki salgılardaki artış miktarının düşmesi birçok diş ve diş eti problemlerine de yol açar. Ağız kuruluğu ile oluşabilecek belirti ve bulgular şu şekildedir:

Ağız kokusu
Ağız içinde ve etrafında çatlama
Tat alma eyleminin bozukluğu
Dilde ağrı
Diş kaybı, plak gelişmiş
Konuşmada zorlanma
Yutkunmada zorlanma
Ağız içinde oluşabilecek mantar enfeksiyonun gelişimine olan yatkınlığın artması
Tükürük bez iltihabı
Boğaz ağrısı

Bu belirti ve bulgulardan farklı olarak cilt kuruluğu ve göz kuruluğu gibi kuruluk şikayetleriyle beraber altta yatan rahatsızlık SJögren sendromu olabilir. Bunun için çok dikkat edilmelidir.

Ağız Kuruluğu Tanısı

Şikâyeti olan bir kişinin ekmek, bisküvi, kurabiye gibi kuru yiyecekleri içecek almadan yutup yutamadığını ve konuşma eylemini ne denli gerçekleştiğini gözlemleyerek ağız kuruluğu tanısı konabilir. Sonrasında kişinin tükürük akış oranını diş hekimi hesaplar. Bunun için hastaya verilen bir tutam parafini çiğnenmesi istenir. Buradan çıkan ürettiği tükürük salgı miktarı belirlenerek herhangi bir sorun olup olmadığı ölçülür.

Sağlıklı bir kişinin ağzının içindeki tükürük salgısı 5 mm’nin üzerinde olmaktadır. Tükürük akış hızı ise 5 dakikada 2.5 mm’nin üzerinde olması gerekir. Eğer kişinin akış hızı ve tükürük miktarı bu değerler altında çıkıyorsa kişide ağız kuruluğu olduğu tespit edilir.

Ağız Kuruluğu Tedavisi Nasıldır?

Bu kuruluğun asıl amacı hastaların şikayetlerinin hafifletilmesini sağlayıp tedavi etmektir. Bu amaçla yapılan müdahalelerin asıl hedefi şu doğrultudadır:

Salgıyı yapay olarak üretmek
Tükürük salgısının arttırılmasını sağlamak
Enfeksiyon vb. özel durumları tedavi etmek
Dental problemlerin kontrol altına almak

Diğer yandan kuruluk oluşumuna neden olan asıl problem tespit edilirse bu durumu ortadan kaldırmak da bu sorunun tedavisine katkıda bulunabilir. Hiçbir ilacı ve tedavi yöntemini hekimler tarafınca önerilmediği sürece yapmamanız gerekir. Çünkü ağız kuruluğu için kullanacağınız ilaçların yan etkileri olabilir. Hekimlerin reçeteleri ile alınabilen pilokarbin ve sevimelin etken maddeli ilaçlar salgı üretiminde faydalı bir rol oynayabilir.

Ağız Kuruluğu İçin Hangi Doktora Gitmeliyim?

Ağız kuruluğu yaşayan veya belirtisi olan kişiler öncelikler bir diş hekimine gitmelidir. Fakat problem ağız ve diş sağlığı ile ilgili değilse, dahiliye (iç hastalıklar) bölümünden randevu alıp gitmeleri gerekmektedir. Altta yatan hastalığın yanı sıra tükürük bezlerini çalıştıran ilaçların kullanılması önerilir. Üstelik bu durumları yaşayan hastanın su tüketimini arttırması şiddetle tavsiye edilmektedir.